We werken meer uren, maar voor de economie levert dat relatief weinig toegevoegde waarde op. Dat stelt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag in een analyse.
Nederland moet het voor economische groei de laatste jaren vooral van meer gewerkte uren hebben. De productiviteit per werknemer steeg de afgelopen tien jaar juist beduidend minder hard dan voorheen.
Het CBS ziet een verband tussen de lagere productiviteitsgroei en de steeds grotere schare zelfstandigen op de arbeidsmarkt, maar kan geen oorzaak noemen.
Het aantal door zelfstandigen gewerkte uren nam deze eeuw toe van 2,1 miljard uur in 2003 tot 2,7 miljard uur in 2018. Deze toename was vooral zichtbaar in de zakelijke en overige dienstverlening.
Als percentage van het totaal aantal gewerkte uren is het aandeel van zelfstandigen gestegen van 17,8 procent in 2003 naar 21,1 procent in 2016. Daarna is een lichte daling opgetreden.
Toename arbeidsproductiviteit stagneert
De toegevoegde waarde die je als werkende per gewerkt uur levert, bepaalt de arbeidsproductiviteit. Die nam in de commerciële sector in de jaren 2008 tot en met 2018 met maar 3,9 procent toe, tegenover 20,7 procent in de voorgaande tien jaar.
Onderzoekers van het CBS ontdekten dat hoe groter het aandeel zelfstandigen in een bepaalde sector was, hoe lager de productiviteitsgroei. Uit eerder onderzoek bleek dat zzp'ers gemiddeld minder productief zijn, wat op sectorniveau kan doorspelen. Een onomstotelijk bewezen oorzaak voor het verband vond het statistiekbureau echter niet.
Het is dan ook niet per se gezegd dat zzp'ers lagere productiviteit in een sector veroorzaken. Even goed vinden zelfstandigen vooral werk in bedrijfstakken waar de arbeidsproductiviteit laag is.
Er zijn ook andere verklaringen voor het feit dat de productiviteitsgroei van werkende Nederlanders een tandje terugschakelt. Zo investeerden werkgevers in de jaren na 2008 minder in nieuwe apparatuur of machines. Rond de eeuwwisseling waren die uitgaven juist fors hoger, omdat bedrijven toen massaal overgingen op nieuwe ICT-systemen.
Los van de oorzaak baart het kenners zorgen dat de rek uit onze arbeidsproductiviteit is. Een hoge arbeidsproductiviteit is volgens het Centraal Planbureau bijvoorbeeld belangrijk om de lonen sneller te laten stijgen.
